Rośnie liczba podatników, którzy odwołują się od decyzji podejmowanych przez organy podatkowe – wynika z raportu Najwyższej Izby Kontroli. W połowie izb skarbowych kontrolowanych przez NIK czas trwania postępowań odwoławczych był dłuższy od ustawowego limitu. Coraz więcej jest również decyzji uchylanych w postępowaniu odwoławczym przez te izby.

Przepisy podatkowe są niejasne, a jak informuje NIK w analizie na temat przestrzegania praw podatników przez wybrane urzędy i izby skarbowe, w okresie od 2011 r. do połowy 2013 r. aż co 14 interpretacja podatkowa urzędników była zaskarżana do sądów administracyjnych. Kontrola NIK została przeprowadzona w Ministerstwie Finansów, w sześciu z 16 izb skarbowych i w 12 urzędach skarbowych.

W raporcie NIK zwraca się m.in. uwagę na to, że: Š

• zwiększył się odsetek decyzji organów pierwszej instancji, od których podatnicy złożyli odwołania.  W 2011 r. odwołali się oni od 18,2 proc. tych decyzji, w 2012 r. od 22 proc., a w I półroczu 2013 r. od 30 proc.Dużo decyzji wymiarowych wydawanych przez naczelników urzędów skarbowych i dyrektorów urzędów kontroli skarbowej zostało uchylonych w postępowaniu odwoławczym;  Š
• głównym powodem uchylania decyzji organów pierwszej instancji były braki w postępowaniu dowodowym, przewlekłość i wadliwość wielu postępowań odwoławczych, co naruszało zasady ogólne postępowania podatkowego i podważało zaufanie do organów podatkowych. W I półroczu 2013 r. odsetek uchylonych decyzji urzędów skarbowych wyniósł 34,4 proc.;
•  przyczyną częstych i długotrwałych sporów między organami podatkowymi a podatnikami były nieprecyzyjne i nieprzejrzyste przepisy prawa podatkowego, co zwiększało ryzyko popełnienia błędów przez podatników;
• w wielu przypadkach sądy administracyjne stwierdzały niezgodność przepisów krajowych z regulacjami wspólnotowymi UE oraz niezgodność z Konstytucją RP;
• pracownicy urzędów skarbowych nadużywali uprawnień do prowadzenia czynności sprawdzających.

Najwyższa Izba Kontroli wskazuje również na coraz większą liczbę wydanych interpretacji indywidualnych prawa podatkowego: w 2008 r. było ich 24 215, a w 2012 r. już 36 816. Podatnicy długo oczekiwali na zmianę błędnych interpretacji, rosła także liczba skarg do sądów administracyjnych. W I półroczu 2013 r.sądy te po rozpatrzeniu 3 887 skarg podatników uchyliły 56,2 proc. interpretacji wydanych przez izby skarbowe. Najwyższa Izba Kontroli informuje również w raporcie o nieterminowym udzielaniu odpowiedzi przez ministra finansów na pytania izb skarbowych. W blisko 55 proc. przypadków szef tego resortu odpowiadał na nie po 3 miesiącach, a w skrajnych przypadkach nawet po kilku latach, co świadczy, że także urzędnicy ministerstwa mieli wątpliwości, jak rozstrzygnąć określony problem.

Zdaniem NIK szczególnie dużo wątpliwości wzbudziły przepisy dotyczące opodatkowania usługi ubezpieczenia towarzyszącej usłudze leasingu. Wykładnia prawa ujęta w uchwale NSA z  8 listopada 2010 r. (sygn. akt I FPS 3/10) była niezgodna z wykładnią Trybunału Sprawiedliwości UE w wyroku z 17 stycznia 2013 r. w sprawie C-224/11. Wiele decyzji zostało także uchylonych w związku z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości UE z  21 czerwca 2012 r. w sprawach połączonych C-80/11 i C-142/11, dotyczących odliczania VAT w przypadkach, gdy transakcja mająca stanowić podstawę do odliczenia podatku wiązała się z przestępstwem, a także w wyniku wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 17 lipca 2012 r. (sygn. akt P 30/11) stwierdzającego niezgodność z Konstytucją RP art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej.

Raport NIK: http://www.nik.gov.pl/plik/id,6783,vp,8611.pdf

S.W.