Opłaty o charakterze sankcyjnym

Opłat o charakterze sankcyjnym nieuwzględniania się przy  kalkulacji proporcji, o której mowa w art. 90 i art. 91 ustawy o VAT

Bank, prowadzący zarówno działalność zwolnioną od podatku VAT jak i działalność opodatkowaną podatkiem VAT, zwrócił się do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z pytaniem czy obciążając klientów opłatami o charakterze sankcyjnym jest zobowiązany do uznania tych opłat za obrót i uwzględnienia ich wysokości przy obliczaniu proporcji na potrzeby podatku VAT.

Zgodnie z art. 90 ust. 3 ustawy o VAT, proporcję, ustala się jako udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo. Proporcję, określa się procentowo w stosunku rocznym na podstawie obrotu osiągniętego w roku poprzedzającym rok podatkowy, w odniesieniu do którego jest ustalana proporcja. Proporcję tę zaokrągla się w górę do najbliższej liczby całkowitej (art. 90 ust. 4 ustawy o VAT).

Zauważyć należy, że jak wynika z ww. przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy dla uznania, że dostawa towaru lub świadczenie usługi podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług bezwzględnym warunkiem jest „odpłatność” za daną czynność. O wynagrodzeniu w ramach danej sprzedaży można mówić, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem będącym świadczeniem wzajemnym.

Dyrektor KIS uznał, że w przypadku nałożenia opłat sankcyjnych podatnik nie podejmuje żadnych czynności, które można uznać za świadczenie usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT. Nie istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść, zatem w niniejszym przypadku nie występuje wzajemne świadczenie o charakterze ekwiwalentnym. Otrzymywane przez podatnika, w tym przypadku przez Bank opłaty za realizację tytułu egzekucyjnego, opłaty sądowe (zasądzone przez sąd obciążające dłużników), odsetki za opóźnienie w spłacie, odsetki wynikające z podwyższenia marży w związku z brakiem przedstawienia przez klientów odpowiednich dokumentów oraz inne opłaty o charakterze sankcyjnym wynikające z Taryfy Opłat i Prowizji nie stanowią wynagrodzenia z tytułu świadczenia przez Bank usług.

Kary umowne lub odsetki karne nie powinny być traktowane jako wynagrodzenie za usługę finansową, gdyż ich zapłata stanowi konsekwencję zachowania się pożyczkobiorcy, niezgodnie z zawarta umową polegającego na nieterminowym realizowaniu płatności. Pożyczkodawca domagając się odsetek za zwłokę i innych opłat z tytułu kar umownych nie realizuje usługi finansowej. Domaga się tylko pewnego rodzaju rekompensaty, wynikającej z faktu opóźnienia nabywcy w dokonaniu płatności, której termin już minął. Tym samym nie powinny być one objęte zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług. W konsekwencji nie stanowią one podstawy opodatkowania w rozumieniu cyt. art. 29a ust. 1 ustawy i nie należy ich również uwzględniać przy kalkulacji współczynnika VAT, o którym mowa w art. 90 i 91 ustawy o VAT.

Powyższe stanowisko przedstawił Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 5 września 2019 r. (sygn. 0111-KDIB3-1.4012.415.2019.1.IK)

Joanna Litwińska, ekspert podatkowy