Projekt SLIM VAT ma w założeniu m.in. uprościć rozliczenia VAT. Jednym z narzędzi ma być ujęcie w ramy prawne rozwiązań, które do tej pory opierały się jedynie o mniej lub bardziej utartą praktykę podatkową (przykład: faktury korygujące in plus). Brak jednak propozycji odnośnie rozliczeń VAT tzw. rabatów pośrednich. Wygląda na to, że w tym zakresie nadal podatnicy będą odwoływać się do niepisanych zasad.
Udzielanie rabatów to powszechna praktyka stosowana w biznesie. W nieco bardziej wyrafinowanych przypadkach, beneficjentem przyznanego rabatu nie jest bezpośredni kontrahent podmiotu wypłacającego premię. Upust przyznawany jest więc z pominięciem jednego z uczestników łańcucha dostaw.
Przykład: producent sprzętu elektronicznego sprzedaje towary do hurtownika a ten do sprzedawcy detalicznego (sieci handlowej). Aby zachęcić sieć do zacieśniania współpracy, producent przedstawia propozycję: jeśli sieć sprzeda w okresie kwartału określoną liczbę smartfonów i laptopów, producent wypłaci mu premię w kwocie stanowiącej 3% uzyskanego z tego tytułu obrotu.
W konsekwencji takiego schematu, powstaje wątpliwość jak dla celów rozliczeń VAT należy taki rabat traktować i prawidłowo rozliczać.
Rabat po stronie udzielającego
Po pierwsze (choć to zaczęcie od końca) – dokumentacja. Zgodnie z art. 106j ustawy o VAT, rabaty dokumentowane są fakturą korygującą. Ale taką fakturę wystawia się do już wystawionej faktury pierwotnej. A przecież producent nie był kontrahentem detalisty. To prowadzi do wniosku, że brak jest podstaw do udokumentowania tak udzielonego rabatu wystawioną fakturą korygującą. Jednocześnie nie ma wątpliwości, że omawiana transakcja musi znaleźć odzwierciedlenie w dokumentacji podatników, którzy w niej uczestniczą. Przy czym przepisy nie wskazują właściwego do zastosowania w tym wypadku dokumentu. W praktyce, jedynym właściwym rozwiązaniem dla rabatu pośredniego będzie nota księgowa (przykładowo Interpretacja Indywidualna z 7 stycznia 2020 r., sygn. 0113-KDIPT1-2.4012.709.2019.1.IR).
Po drugie – skoro już wiemy, że ma być nota, pytanie brzmi jakie skutki taka nota wywoła dla wystawcy. Przepis art. 29a ust. 10 pkt 1ustawy o VAT odnosi się do pomniejszania podstawy opodatkowania i podatku należnego w przypadku udzielenia przez niego rabatu bezpośredniego, nie regulują jednak przypadków przyznania rabatu pośredniego. Organy podatkowe wskazują, że skutki podatkowe obu ww. czynności, tj. udzielenia rabatu odbiorcy bezpośredniemu i kolejnemu w łańcuchu nabywcy, powinny być analogiczne (przykładowo Interpretacja Indywidualna Dyrektora KIS z 5 września 2018 r., 0115-KDIT1-2.4012.536.2018.1.AW). Producent może więc obniżyć podatek należny. Pytanie kolejne brzmi – kiedy.
W świetle art. 29a ust. 13-15, obniżenie podstawy opodatkowania zasadniczo i wciąż (póki nie mamy SLIM VAT) uzależnione jest od uzyskania przez podatnika potwierdzenia otrzymania faktury korygującej przez nabywcę. Zasady te znowu nie mają w naszej sytuacji zastosowania. Prawo do obniżenia podstawy opodatkowania oraz podatku należnego VAT powstaje bowiem kasowo, w rozliczeniu za okres, w którym nastąpiła wypłata premii pieniężnej, niezależnie od tego kiedy zostanie wystawiona dokumentująca ją nota księgowa (Interpretacja Dyrektora KIS z 2 maja 2018r., 0115-KDIT1-2.4012.149.2018.1.RS). Notę trzeba też ująć w ewidencji (z dopiskiem „WEW”).
Jak liczyć wysokość korekty? Kwota wypłaconej premii jest kwotą brutto, w związku z czym, podatek VAT powinien być wyliczany tzw. metodą "w stu" (tak interpretacja Indywidualna z 19 października 2020 r., 0112-KDIL1-1.4012.343.2020.2.JKU).
Rabat po stronie beneficjenta
Po trzecie – skutki rabatu pośredniego dla beneficjenta. Kwestie związane z dokonaniem korekty odliczonego VAT reguluje art. 86 ust. 19a-19b ustawy o VAT. Z przepisów tych wynika wciąż (przed SLIM VAT), że gdy nabywca towaru lub usługi otrzymał fakturę korygującą to jest on zasadniczo zobowiązany do zmniejszenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym tę fakturę korygującą otrzymał. Ale znowu – w naszym przypadku faktury korygującej nie ma. Praktyka organów podatkowych wskazuje, że podatnik otrzymujący rabat pośredni i notę jest jednak zobowiązany do skorygowania VAT naliczonego, zgodnie z zasadą neutralności (przykładowo Interpretacja Indywidualnych Dyrektora KIS z 28 czerwca 2018 r., nr 0111-KDIB3-2.4012.409.2018.2.AZ).
Kiedy? Kasowo, czyli w momencie otrzymania. To oczywiście rodzi pewne wątpliwości w przypadku, gdy np. rabat jest kompensowany z innymi wierzytelnościami (już bezpośrednimi) między udzielającym a otrzymującym.
Również i nabywca powinien ująć notę w ewidencji VAT (z oznaczeniem „WEW”). Wysokość podatku naliczonego określa się zaś metodą „w stu”.
Podsumowanie
Stosowanie mechanizmu rabatu pośredniego jest często wykorzystywane dla intensyfikacji sprzedaży. Powszechnie znana jest również praktyka, w której potencjalni beneficjenci rabatu, zamiast premii, wystawiają fakturę z tytułu świadczonych usług marketingowych. To jednak często woda na młyn dla organów podatkowych. Doszukują się one braku realnego świadczenia marketingowego i uznają wystawiane faktury za „puste”. A to poważne ryzyko tak dla wystawcy takiej faktury jak i odbiorcy. Ryzyko rośnie w kontekście obowiązkowego oznaczenia usług niematerialnych w JPK_V7M (kodem „GTU_12”).
Historia rozliczeń rabatów pośrednich na gruncie VAT jest długa. Najważniejszym pomnikiem w tym zakresie jest chyba nadal wyrok TSUE z 24 października 1996 r. w sprawie C-317/94 Elida Gibbs). Jest to też zjawisko w obrocie gospodarczym powszechne. Szkoda więc, że w świetle ofensywy Ministerstwa Finansów upraszczającej rozliczenia podatkowe, w tym akurat zakresie podatnicy nadal bazować będą na zasadach niepisanych. Choć też, trzeba uczciwie przyznać, dość stabilnie wyłaniających się z praktyki.
Wojciech Kieszkowski, doradca podatkowy
Polecamy najbliższe szkolenia dotyczące tematyki VAT, SLIM VAT, JPK
Warszawa 
22.11.2024 - 22.11.2024 
720.00 + VAT
Jak wyglądają nasze szkolenia on-line? Zobacz i zapisz się!
Newsletter BDO
Aktualności
- Egzekucja administracyjna z wynagrodzenia za pracę
- Klika słów o urlopie na żądanie
- Cyfryzacja dokumentów księgowych
- Nowa definicja budynku i budowli
- Limit płatności gotówkowych z wątpliwościami
- Amortyzacja łodzi sezonowej
- Ochrona sygnalistów już obowiązuje
- Podatek od budowli wchodzącej w skład przedsiębiorstwa
- Pojęcie zagranicznej jednostki kontrolowanej
- Tajemnica zawodowa i raportowanie MDR