Sygnaliści to nowe procedury dla pracodawców

Sygnalista to osoba, która uzyskała informację o naruszeniu prawa i ujawniła tę informację.

Sejm w dniu 14 czerwca 2024 r. uchwalił ustawę o sygnalistach. Ustawa wdraża dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23.10.2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. Ustawa reguluje m.in. warunki objęcia ochroną sygnalistów zgłaszających lub ujawniających publicznie informacje o naruszeniach prawa.

W rozumieniu ustawy sygnalistą jest osoba fizyczna, która zgłasza lub ujawnia publicznie informację o naruszeniu prawa uzyskaną w kontekście związanym z pracą. Według ustawy sygnalistą może być m.in. pracownik, współpracownik, przedsiębiorca, akcjonariusz, prokurent, podwykonawca, stażysta. Wobec sygnalisty nie mogą być podejmowane żadne działania odwetowe ani próby lub groźby zastosowania takich działań.

Obowiązek przygotowania i wprowadzenia procedury zgłoszeń wewnętrznych obejmuje wszystkie podmioty, które  zatrudniają co najmniej 50 osób. Wprowadzenie procedur zgłoszeń wewnętrznych w tych podmiotach jest obowiązkowe. Liczbę pracujących osób ustala się w oparciu o pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy oraz osoby świadczące pracę za wynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy, np. umowę zlecenie, umowę o dzieło, umowę współpracy B2B.

Pracodawcy ustalają procedurę zgłoszeń wewnętrznych po konsultacjach z zakładową organizacją związkową albo przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym w organizacji, jeżeli nie działa w niej zakładowa organizacja związkowa. Konsultacje z przedstawicielami pracowników lub organizacją związkową trwają nie krócej niż 5 dni i nie dłużej niż 10 dni od dnia przedstawienia przez pracodawcę projektu procedury zgłoszeń wewnętrznych. Procedura wchodzi w życie po upływie 7 dni od dnia podania jej do wiadomości osobom wykonującym pracę w sposób przyjęty u pracodawcy.

W rozumieniu ustawy już na etapie rekrutacji lub negocjacji poprzedzających nawiązanie stosunku pracy lub innego stosunku stanowiącego podstawę świadczenia pracy podmiot zatrudniający ma obowiązek poinformować kandydata o procedurze zgłoszeń wewnętrznych.

Nie wszyscy pracodawcy muszą przygotowywać procedurę zgłoszeń wewnętrznych. Podmiot, który m.in. zatrudnia mniej niż 50 osób nie ma obowiązku wprowadzania wewnętrznej procedury zgłoszeń ani nie ma obowiązku przyjmowania zgłoszeń sygnalistów. Podmioty te mogą jednak wdrożyć procedurę zgłoszeń dobrowolnie.

W zakresie obowiązku wprowadzenia procedury zgłoszeń wewnętrznych ustawa będzie obowiązywała po upływie 3 miesięcy od dnia jej ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

Lidia Rubińska, Konsultant w Dziale Doradztwa Podatkowego BDO